Πριν από λίγο καιρό, για πρώτη φορά στα χρονικά, η Art Basel του Χονγκ Κονγκ, θέλοντας να μην ακυρώσει την ετήσια διοργάνωση, άνοιξε τις πόρτες της διαδικτυακά, με αμέτρητους φιλότεχνους, συλλέκτες και επιχειρηματίες ανά τον κόσμο να ψάχνουν έργα χιλιάδων δολαρίων απ’ τον υπολογιστή τους, «δωμάτιο» ανά «δωμάτιο» στη φουάρ, ζυγίζοντας την επόμενη αγορά τους. Τα λεγόμενα «viewing rooms» που ενεργοποιήθηκαν για λίγες ημέρες αποτελούν μονάχα λίγα τετραγωνικά από τα εκτάρια ψηφιακού χώρου που δημιουργούν μουσεία, γκαλερί και άνθρωποι της τέχνης, ώστε να παραμείνουν ζωντανοί στην εποχή της απομόνωσης.

Το ενδιαφέρον είναι πως, παρότι το βιωματικό παραμένει αναντικατάστατο, το ψηφιακό ανοίγει νέες, απροσδόκητες έως σήμερα, ατραπούς: έχουν προκύψει διαδικτυακές εκθέσεις-αφιερώματα που διασυνδέουν έργα από γεωγραφικά διάσπαρτες συλλογές, πλατφόρμες εικαστικής δικτύωσης με δημοσιεύσεις ιδιωτικών συλλογών, VR βίντεο που ζωντανεύουν μνημειώδεις πίνακες και πόσα ακόμη εντυπωσιακά πρότζεκτ, τα οποία εκτείνονται πέρα από την παρούσα συγκυρία, επιβεβαιώνοντας τη σημασία τού να υπάρχει καθολικά προσβάσιμη τέχνη.

#1 Περιήγηση στη συλλογή της Εθνικής Πινακοθήκης

Παρά τη μεταβατική φάση στην οποία βρίσκεται λόγω μετεγκατάστασης, η Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλέξανδρου Σούτσου βρίσκεται στην ψηφιακή πλατφόρμα Google Arts & Culture από το 2015, ανοίγοντας ένα παράθυρο στις πολύτιμες συλλογές της, τις οποίες –σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες ανακοινώσεις– αναμένεται να απολαύσουμε ιδίοις όμμασι από τις 25 Μαρτίου του 2021, με τα εγκαίνια του νέου κτιρίου. Για την ώρα, ας ανατρέξουμε στη βοήθεια της τεχνολογίας: περίπου 120 πίνακες, κυρίως από τον 19ο και τον 20ό αιώνα παρουσιάζονται διαδικτυακά σε υψηλή ανάλυση. Ανάμεσά τους υπάρχουν ξεχωριστές ενότητες για τον Κωνσταντίνο Παρθένη και τον Νικόλαο Γύζη.

#2 Μια πλατφόρμα που κάνει την ιδιωτική τέχνη δημόσια

«Ένα μουσείο φτιαγμένο από κοινωνικά ευσυνείδητους συλλέκτες», οραματίστηκαν η Τζέσικα και ο Έβριν Όραλκαν, δυο σημαντικοί συλλέκτες της νέας γενιάς, ώστε να δώσουν «δημόσια πρόσβαση σε ιδιωτικές συλλογές που έμεναν στο σκοτάδι», όπως εξηγούν οι ίδιοι, μιλώντας για εκατομμύρια έργα τέχνης που, αφότου αγοραστούν, καταλήγουν σε ιδιωτικές κατοικίες και εξοχικά, ή ακόμη και σε αποθήκες για μετέπειτα μεταπώληση. Από πέρυσι, η ανεξάρτητη, αυτοχρηματοδοτούμενη πλατφόρμα www.collecteurs.com φέρνει αυτά τα έργα στην επιφάνεια, χτίζοντας ένα διαρκώς διευρυνόμενο δίκτυο συλλεκτών και επιμελητών με ονόματα όπως ο δραστήριος συλλέκτης-συνθέτης Ρομπέρτο Τοσκάνο και ο Εουτζένιο Ριμπαουντένγκο από το ομώνυμο ίδρυμα, που ανεβάζουν συχνά περιεχόμενο.

#3 Πάμε μια βόλτα στο Μπενάκη

Από το 2017, το Μουσείο Μπενάκη προσφέρει εικονικές περιηγήσεις σε τέσσερα από τα κτίριά του, συνοδεία ακουστικών ξεναγήσεων σε έξι γλώσσες. Μοναδικοί πίνακες από τη συλλογή ελληνικής τέχνης από το Κτίριο Ελληνικής Τέχνης, τα κεραμικά της εποχής των Σελτζούκων μαζί με τα υπόλοιπα κομψοτεχνήματα από το Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης, οι καλλιτεχνικές πλευρές, αλλά και η ζωή του Νίκου Χαζτηκυριάκου-Γκίκα μέσα από την πινακοθήκη που δώρισε στο μουσείο, όπως και το Εργαστήριο Γιάννη Παππά, ένα εν πολλοίς άγνωστο αλλά πολύ ατμοσφαιρικό καταφύγιο για τους φιλότεχνους, υπάρχουν διαθέσιμα στην ιστοσελίδα του μουσείου.

#4 Μέρος της περίφημης συλλογής Γουλανδρή αποκαλύπτεται

Στο πλαίσιο της γενικότερης προτροπής «Μένουμε Σπίτι», 37 έργα από την περίφημη συλλογή του ζεύγους Γουλανδρή, τα οποία μέχρι πρότινος θαυμάζαμε στις προθήκες του μουσείου στο Παγκράτι, αποκαλύπτονται διαδικτυακά με φωτογραφίες και συνοδευτικά κείμενα/ηχητικά αρχεία παρουσίασης. Η μικρή χορεύτρια του Ντεγκά, το μοναδικό γλυπτό που εξέθεσε στην καριέρα του ο μεγάλος Παρισινός ιμπρεσιονιστής, η «Θεία Μορφή» του Θεοτοκόπουλου, ο «Καθεδρικός Ναός της Ρουέν» στη ροζ απόχρωση από τη σειρά που παρουσίασε ο Μονέ αναδεικνύοντας τη ζωγραφική αξία του φωτός, έργα του Βαν Γκογκ, του Πικάσο, του Σεζάν, του Καντίνσκι αλλά και του Παρθένη, του Μόραλη και του Τσαρούχη περιμένουν τον επισκέπτη.

#5 Τα πολλά πρόσωπα της Φρίντα Κάλο

Λειτουργώντας ως εργαλείο-υπερσύνδεσμος ανάμεσα σε γεωγραφικά διάσπαρτες ιδιωτικές συλλογές και πάνω από τριάντα μουσεία, το Google Arts & Culture συγκέντρωσε τη μεγαλύτερη συλλογή-ρετροσπεκτίβα που υπάρχει για τη Φρίντα Κάλο: εκατοντάδες τεκμήρια, ανάμεσα στα οποία έργα της Μεξικανής καλλιτέχνιδας σε εξαιρετική ανάλυση, αλλά και προσωπικά γράμματα, φωτογραφίες και ρούχα της βρίσκονται στις σελίδες του «Faces of Frida». Μπορούμε να περιηγηθούμε το υπέροχο «Μπλε Σπίτι» στο Μεξικό, να κάνουμε κοντινό σε κάθε της πορτρέτο και να διαβάσουμε κατατοπιστικά editorial κείμενα.

#6 Τα μουσεία μοιράζονται στιγμές ζεν

«Ξέρουμε ότι υπάρχουν πολλά στρεσογόνα νέα στο χρονολόγιό σας, οπότε ορίστε μια #MuseumMomentofZen», έγραψε το Μουσείο της Πόλης της Νέας Υόρκης, ποστάροντας έναν πίνακα του Χέρμπερτ Μπολιβάρ Τσύντι στο λογαριασμό του στο Twitter. Μέσα σε λίγες ημέρες, δεκάδες μουσεία απ’ όλο τον κόσμο ενεργοποιήθηκαν, επιλέγοντας να μοιραστούν έργα-αντίδοτο στον πανικό από τη συλλογή τους, μαζί με το χάσταγκ της καμπάνιας. Εισπνοή, εκπνοή και αναζήτηση στα σόσιαλ.

#7 Τουρ σε τριώροφη εγκατάσταση

Στο πάντα πρωτοποριακό Helena Rubinstein Pavilion του Μουσείου Τέχνης του Τελ Αβίβ, στις αρχές του έτους, ο Ισραηλινός Γιονάταν Βινίτσκι εξέθεσε ένα σύμπαν σουρεαλισμού: τρεις όροφοι όπου όλα τα οπτικοακουστικά εκθέματα ενεργοποιούνταν ταυτόχρονα ανά δεκαπέντε λεπτά, λειτουργώντας αποσπασματικά ως φράγματα –ιστορίες, πρόσωπα, σκαναρισμένες εικόνες, συναισθήματα– στην ενιαία, ρευστή πραγματικότητα του «Cosmos». Η εγκατάσταση μεταφέρθηκε στο διαδίκτυο, σε αναλογία 1:1, διατηρώντας ως ένα βαθμό τη χαοτική αίσθηση του έργου.

#8 Στον ατελείωτο διαδικτυακό θησαυρό του Rijksmuseum

Απ’ όταν ξανάνοιξε τις πόρτες του το 2013, πλήρως ανακαινισμένο και απαστράπτον, το Rijksmuseum της Ολλανδίας έβαλε σε προτεραιότητα την ψηφιακή του ταυτότητα, ανεβάζοντας σταδιακά τις συλλογές του σε πολύ υψηλή ανάλυση. Μπαίνοντας στην πλατφόρμα Google Art & Cutlure το 2016, αποτέλεσε ένα από τα καλύτερα αντιπροσωπευόμενα μουσεία διεθνώς, με πάνω από 150.000 ψηφιοποιημένα έργα. Όλη η ιστορία της Ολλανδίας βρίσκεται εκεί μέσα από τα έργα κορυφαίων ζωγράφων, τις πινελιές του Γιοχάνες Βερμέερ, του Ρέμπραντ φαν Ράιν ή του Γιαν Στέιν. Ξεχωριστή θέση έχει η «Νυχτερινή Περίπολος» του Ρέμπραντ, ένας από τους πλέον γνωστούς πίνακες της χρυσής ολλανδικής εποχής της ζωγραφικής, ο οποίος αναλύεται σημείο προς σημείο καθώς σκρολάρεις.

#9 Μέσα στα (άγνωστα) αριστουργήματα του Μπρίγκελ

«Πριν από δέκα χρόνια θέλαμε να οργανώσουμε μια έκθεση Μπρίγκελ, φιλοξενώντας τα μεγαλύτερα μουσεία του κόσμου, αλλά ειδικά μετά την 11η Σεπτεμβρίου έγινε πολύ δύσκολο γιατί οι μεταφορές κι οι ασφαλίσεις των έργων τέχνης ακρίβυναν», εξηγεί ο Μισέλ Ντραγκέ από το Royal Museums of Fine Arts, «έπειτα, οι πίνακες του Μπρίγκελ είναι μεγάλοι, σε ξύλινα πάνελ και εύθραυστοι για να μετακινηθούν, οπότε καταλήξαμε στην ιδέα της χρήσης νέας τεχνολογίας». Αποτέλεσμα ήταν το «Bruegel Unseen Masterpieces» με αδημοσίευτο έως τώρα υλικό, βιντεοσυνεντεύξεις επιμελητών καθώς και VR βουτιά στο μνημειώδες «The Fall of the Rebel Angels».

#10 Στη διασταύρωση Χέρινγκ και Μπασκιά

«Με πάνω από το 90% της συλλογής διαθέσιμο διαδικτυακά αλλά και περιεχόμενο που παράγεται ειδικά για αυτήν την περίοδο, η πινακοθήκη παραμένει προσβάσιμη ακόμη κι αν οι πόρτες της είναι προσωρινά κλειστές», δήλωσε ο Τόνι Έλγουντ, διευθυντής της Εθνικής Πινακοθήκης Βικτώριας, αναφερόμενος σε e-books, παιδικές δραστηριότητες και εικονικά τουρ από προηγούμενες περιοδικές εκθέσεις που θα προστίθενται κάθε εβδομάδα στo NGV Channel. Εδώ και κάποιες ημέρες είναι διαθέσιμη η ατομική του Μπράιν Ντόνελι (γνωστός ως Kaws) «Companionship in the Age of Loneliness» και από τις 28/3 ήρθε το μεγάλο αφιέρωμα-διάλογος «Keith Haring – Jean-Michel Basquiat: Crossing Lines»: μια παράλληλη διερεύνηση στις καλλιτεχνικές πρακτικές και τις ζωές των δύο επιδραστικών ονομάτων του 20ού αιώνα.

#11 Τα πορτρέτα του Ρέμπραντ σε ιντερνετική θέα

Στις 18 Φεβρουαρίου, στις απαρχές ακόμη της παγκόσμιας επιφυλακής για τον κορονοϊό, το Μουσείο Thyssen-Bornemisza στη Μαδρίτη εγκαινίασε τη φετινή του βασική έκθεση «Rembrandt and Portraiture in Amsterdam, 1590-1670». Μετά το πρόωρο κλείσιμο, το μουσείο ανέβασε εικονική περιήγηση σε εξαιρετική ανάλυση: οικογεννειακά ή ατομικά πορτρέτα, φιλοτεχνημένα από τον μεγάλο Ρέμπραντ, σκιαγραφούν την αστική τάξη της ολλανδικής πρωτεύουσας τον 17ο αιώνα. Εισαγωγικό βίντεο από τον επιμελητή Νόρμπερτ Μίντελκουπ προστέθηκε στη διαδικτυακή έκδοση.

#12 Ξενάγηση στις συλλογές του MoMA

Πέρα από το (μικρό) ψηφιοποιημένο μέρος έργων που έχει διαθέσει στην πλατφόρμα Google Arts & Culture, το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης προσφέρει δεκαέξι πολύ ενδιαφέρουσες ξεναγήσεις στην ιστοσελίδα του, όπου καλλιτέχνες, επιμελητές και άνθρωποι της τέχνης αναλαμβάνουν ρόλο καθοδηγητή σε ενότητες/θεματικές της μόνιμης συλλογής. Παραδείγματος χάριν, υπάρχει ρετροσπεκτίβα του εμβληματικού μινιμαλιστή Ντόναλντ Τζουντ, αφιέρωμα σε καλλιτέχνες-ακτιβιστές που εξερευνούν τον κοινωνικό αντίκτυπο της τέχνης, αλλά και επιλεκτικά σημεία ανά πεντηκονταετία, ώστε ο επισκέπτης να διαμορφώσει εικόνα για το πώς προχώρησε ο πειραματισμός από το 1880 έως σήμερα.

Συντάκτης: Άγγελος Κλάδης
Πηγή: www.athinorama.gr